Bilim dünyası ve Türkiye, deprem tahmin teknolojilerinde çığır açan tarihi bir ana tanıklık ediyor. Uluslararası bir konsorsiyum tarafından geliştirilen ve Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ile AFAD’ın entegre çalıştığı “KAHİN” adlı yapay zeka sistemi, Marmara Denizi Çınarcık çukurunda meydana gelen 6.4 büyüklüğündeki depremi, gerçekleşmeden tam 72 saat önce %85’in üzerinde bir doğruluk payıyla tahmin ederek kırmızı alarm verdi. Bu gelişme, depremle yaşamayı öğrenme sürecinde insanlık için umut dolu yeni bir sayfa açıyor.

Yıllardır süren bilimsel çalışmaların bir sonucu olan bu başarı, sismoloji alanında bir devrim olarak nitelendiriliyor. Milyonlarca insanın endişeyle beklediği olası Marmara depremi için geliştirilen bu erken uyarı sistemi, sadece bir teknolojik başarı değil, aynı zamanda binlerce hayatı kurtarabilecek bir potansiyel taşıyor. gazeteinsan.com.tr olarak bu tarihi anın tüm detaylarını sizler için derledik.

Bilim Kurgu Gerçek Oldu: Yapay Zeka “KAHİN” Nasıl Çalışıyor?

Depremi önceden tahmin etme fikri uzun yıllardır bilim insanlarının en büyük hedeflerinden biriydi. “KAHİN” projesi, bu hayali gerçeğe dönüştürme yolunda atılmış en büyük adım olarak kabul ediliyor. Peki, bu sistem bu kadar yüksek bir isabet oranını nasıl başarıyor? Cevap, büyük veri analizi ve derin öğrenme algoritmalarında saklı.

Sistem, tek bir veri türüne bağlı kalmak yerine, multidisipliner bir yaklaşımla onlarca farklı kaynaktan gelen veriyi saniyeler içinde analiz ediyor. Bu veriler arasında şunlar bulunuyor:

• Sismik Veriler: Yerkabuğundaki en küçük mikro sarsıntılar ve sismik dalga hızlarındaki anomali değişiklikler.
• GPS Verileri: Levha hareketlerindeki milimetrik sapmalar ve yer kabuğundaki gerilme birikimi.
• Yeraltı Su Seviyeleri: Yeraltı sularının kimyasal yapısındaki ve seviyesindeki ani değişimler.
• Elektromanyetik Alan Değişimleri: Yerkabuğundaki basınç artışının neden olduğu elektromanyetik sinyaller.
• Atmosferik Veriler: Deprem öncesinde iyonosferde meydana geldiği düşünülen anlık ısı ve gaz salınımı değişiklikleri.

Veri Okyanusunda Anlam Arayışı

Yapay zeka, insan beyninin fark edemeyeceği kadar karmaşık ve gizli olan bu veriler arasındaki korelasyonları tespit ediyor. Milyarlarca veri noktasını analiz ederek, deprem öncesinde ortaya çıkan ve “öncü sinyaller” olarak adlandırılan kalıpları öğreniyor. Projede görev alan Boğaziçi Üniversitesi’nden bir yetkili, “KAHİN, adeta yerin altındaki fısıltıları dinliyor. Bizim yıllardır aradığımız ama gürültü içinde kaybettiğimiz o sinyalleri yakalayıp anlamlandırıyor. Bu, sismolojide yeni bir çağın başlangıcıdır” ifadelerini kullandı.

Kritik 72 Saat: Alarm Verildi, Türkiye Kenetlendi

Yapay zeka sisteminin Çınarcık çukuru merkezli olarak 6.0 ila 6.8 büyüklüğünde bir deprem olasılığını %85 olarak belirlemesiyle birlikte, AFAD ve Kandilli Rasathanesi’nde kırmızı alarm durumuna geçildi. İlk başta tereddütle yaklaşılan bu veri, sistemin sunduğu detaylı analiz ve risk raporuyla ciddiyet kazandı. Hızla bir kriz masası oluşturuldu ve kamuoyunu paniğe sevk etmeden önlemler alınması kararlaştırıldı.

Tedbirler Hayat Kurtardı

AFAD tarafından, özellikle depremin beklendiği bölgeye yakın olan İstanbul’un Adalar, Yalova ve Bursa’nın kıyı kesimleri için “Yüksek Seviyeli Sismik Uyarı” mesajı yayınlandı. Vatandaşlara riskli ve eski binalardan uzak durmaları, acil durum çantalarını hazır etmeleri ve toplanma alanlarına yakın olmaları yönünde telkinlerde bulunuldu. Bu süreçte Marmaray ve feribot seferleri geçici olarak durduruldu, köprülerde trafik akışı kontrollü olarak sağlandı. Hastaneler ve acil durum ekipleri teyakkuza geçirildi. gazeteinsan.com.tr olarak bu kritik saatlerdeki tüm gelişmeleri anbean okuyucularımıza aktardık.

Gelecekte Bizi Ne Bekliyor? Depremle Yaşamda Yeni Bir Dönem

“KAHİN” sisteminin bu başarısı, depremle mücadelede yeni bir dönemin kapılarını aralıyor. Ancak uzmanlar, bu teknolojinin her şeyi çözen sihirli bir değnek olmadığı konusunda uyarıyor. Sistemin temel amacı, depremi kesin olarak bilmek değil, hazırlık ve tahliye için kritik bir zaman penceresi sunmaktır.

Zorluklar ve Fırsatlar

Bu teknolojinin yaygınlaşmasıyla birlikte bazı zorluklar da ortaya çıkıyor. Olası bir yanlış alarmın yaratacağı sosyal ve ekonomik maliyet, uyarıların nasıl yönetileceği ve halkın bu sisteme olan güveninin nasıl sürdürüleceği gibi konular önümüzdeki dönemin en önemli tartışma başlıkları olacak. Ancak sağladığı fırsat, tüm bu risklerden çok daha büyük. Erken uyarı sayesinde alınacak tedbirler, can kaybını minimuma indirebilir ve afet sonrası müdahaleyi çok daha etkin hale getirebilir.

Sonuç olarak, Marmara’da yaşanan bu tarihi olay, bilimin ve teknolojinin insan hayatını korumak için ne denli güçlü bir araç olabileceğini bir kez daha gösterdi. Bu, deprem gerçeğiyle yaşayan Türkiye için bir umut ışığıdır. Teknolojinin geleceğini ve depremle ilgili son gelişmeleri, her zaman olduğu gibi gazeteinsan.com.tr üzerinden takip edebilirsiniz. Artık deprem karşısında çaresiz değiliz; bilgi ve teknoloji en büyük gücümüz.