Denizli’nin Doğal Hazinesi: ‘Çameli Pelemiri’ Bilim Dünyasına Kazandırıldı
Denizli’nin doğal güzellikleriyle ünlü Çameli ilçesinden heyecan verici bir keşif haberi geldi. Emekli Fen Bilgisi Öğretmeni Rıfat Özdemir’in doğa yürüyüşleri sırasında rastladığı ve dikkatini çeken bitki, yapılan detaylı incelemeler sonucunda bilim dünyasına yeni bir tür olarak tanıtıldı. Ege Üniversitesi Botanik Bahçesi ve Herbaryum Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Yıldırım ve ekibinin titiz çalışmalarıyla bu özel bitkiye, bilimsel adı ‘Cephalaria cameliensis’, Türkçe karşılığıyla ise ‘Çameli pelemiri’ adı verildi.
Keşif Süreci ve Bilimsel Tanımlama
Türkiye florası, bilim insanlarının yürüttüğü arazi ve laboratuvar çalışmalarıyla her geçen gün yeni türlerle zenginleşiyor. Bu önemli keşiflerden biri de Denizli’nin sakin ve doğayla iç içe ilçesi Çameli’de gerçekleşti. Yaklaşık iki yıldır süren Biyoçeşitlilik Envanteri çalışmaları kapsamında fark edilen ve detaylı incelemeleri tamamlanan bu yeni bitki türü, uluslararası bilim literatürüne ‘Cephalaria cameliensis’ olarak girdi.
Uzmanlardan Detaylı Açıklamalar Geldi
Keşif sürecini anlatan Prof. Dr. Hasan Yıldırım, yeni türün ilk olarak bölgeyi yakından tanıyan emekli öğretmen Rıfat Özdemir tarafından fark edildiğini belirtti. Ardından Akdeniz Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ramazan Süleyman Göktürk ile birlikte yapılan morfolojik değerlendirmelerin, bitkinin mevcut türlerden farklı olduğunu gösterdiğini vurguladı. Türün genetik yapısını netleştirmek amacıyla Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi’nden Doç. Dr. Ergun Kaya’nın moleküler analizler yaptığını da ekledi. Bu kapsamlı çalışmaların ardından türün bilim için tamamen yeni olduğu kanıtlanarak, taksonomi alanının saygın dergilerinden Phytotaxa’da yayımlanmasıyla uluslararası literatürdeki yerini aldı.
‘Çameli Pelemiri’ Tehlike Altında Olabilir
Prof. Dr. Yıldırım, ‘Çameli pelemiri’nin sadece Denizli-Çameli ve Muğla-Fethiye arasındaki dar bir coğrafyada, 1350-1850 metre yüksekliklerde yayılış gösterdiğini belirtti. Yaprak yapısı ve çiçek özellikleriyle yakın akrabalarından belirgin şekilde ayrılan türün, moleküler analizlerle de bağımsız bir takson olduğu doğrulandı. Yaşam alanının sınırlı olması ve bölgedeki yoğun otlatma baskısı nedeniyle, türün IUCN kriterlerine göre ‘Tehlikede (EN)’ kategorisinde değerlendirilmesi öneriliyor.
Türkiye, Cephalaria Cinsi İçin Önemli Bir Merkez
Dünya genelinde yaklaşık 100 tür ile temsil edilen Cephalaria cinsinin Akdeniz Havzası’ndan Orta Asya’ya kadar geniş bir yayılışa sahip olduğunu belirten Prof. Dr. Yıldırım, Türkiye’nin bu cins için önemli bir çeşitlenme merkezi olduğunu vurguladı. Yapılan son çalışmalarla Türkiye’deki Cephalaria tür sayısının 49’a yükseldiğini, bunların yaklaşık yarısının ise endemik olduğunu söyledi. Yeni tanımlanan ‘Çameli pelemiri’ ve ‘Cephalaria dumanii’ türleriyle birlikte ülkemizdeki endemik Cephalaria tür sayısının 25’e ulaştığını ekledi. Bu durum, Anadolu’nun bitki çeşitliliği açısından küresel önemini bir kez daha ortaya koyuyor.
Yerel Halkın Duyarlılığı Bilime Katkı Sağlıyor
Prof. Dr. Yıldırım, Çameli’nin doğasını koruma bilinciyle hareket eden insanlarıyla keşif sürecinde kendilerine her zaman destek olduğunu belirtti. Bu keşfin, Anadolu’nun eşsiz ekolojik mirasını ve yerel halkın duyarlılığının bilime nasıl katkı sağlayabileceğinin önemli bir örneği olduğunu ifade etti. Çalışmalara verdikleri desteklerden dolayı Çameli Belediyesine ve Belediye Başkanı Cengiz Arslan’a teşekkür eden Yıldırım, doğanın henüz keşfedilmeyi bekleyen zenginliklerinin gün yüzüne çıkması için bu tür çalışmaların artması gerektiğini söyledi.
